Standardy postępowania diagnostyczno-leczniczego w białaczkach u dzieci
Standards of diagnostic and therapeutic management in leukemias in children
Jerzy Kowalczyk, Walentyna Balwierz, Tomasz Szczepański, Michał Matysiak, Wojciech Młynarski, Danuta Perek, Bożenna Dembowska-Bagińska, Bernarda Kazanowska, Jan Styczyński

Streszczenie
Białaczki to najczęstsze choroby nowotworowe wieku dziecięcego – stanowią około 25% nowotworów dziecięcych. Współczesna diagnostyka i leczenie białaczek u dzieci odbywa się w ramach międzynarodowej współpracy określonej międzynarodowymi protokołami postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. W ostatnich 2 dekadach w Polsce dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną (acute lymphoblastic leukemia – ALL) były leczone według interkontynentalnych protokołów ALL-IC-2002, ALL-IC-2009, INTERFANT’99 i INTERFANT’06; dzieci z ostrą białaczką szpikową (acute myeloid leukemia – AML) były leczone według międzynarodowych protokołów AML-BFM-2004 i AML-BFM-2012; dzieci z przewlekłą białaczką szpikową (chronic myeloid leukemia – CML) są leczone według międzynarodowego programu CML-paed-study-2006. Grupa ekspertów Polskiego Towarzystwa Onkologii i Hematologii Dziecięcej w oparciu o aktualne międzynarodowe programy terapeutyczne opracowała standardy postępowania w zakresie diagnostyki i terapii białaczek u dzieci.
Słowa kluczowe: standardy, rekomendacje, zalecenia, dzieci, ostra białaczka limfoblastyczna, ostra białaczka szpikowa, przewlekła białaczka szpikowa

Leukemias are the most frequent malignant diseases of childhood and represent 25% of pediatric malignancies. Contemporary diagnostics and therapy of childhood leukemias is based on international cooperation and the use of multicenter international protocols of diagnostic and therapeutic management. Over last two decades children in Poland with acute lymphoblastic leukemia (ALL) were treated according to intercontinental therapeutic protocols ALL-IC-2002, ALL-IC-2009, INTERFANT’99 and INTERFANT’06; children with acute myeloid leukemia (AML) were treated according to international therapeutic protocols AML-BFM-2004 and AML-BFM-2012; children with chronic myeloid leukemia (CML) were treated with international CML-paed-study-2006 protocol. Group of experts of Polish Society of Pediatric Oncology and Hematology (Polskie Towarzystwo Onkologii i Hematologii Dziecięcej) based on current international therapeutic protocols prepared recommendations for standards of management in diagnostics and therapy in childhood leukemias.
Key words: standards, recommendations, guidelines, children, acute lymphoblastic leukemia, acute myeloid leukemia, chronic myeloid leukemia


Standardy postępowania w przypadku nowotworów ośrodkowego układu nerwowego u dzieci
Standards of diagnostic and therapeutic management in central nervous system tumors in children
Danuta Perek, Bożenna Dembowska-Bagińska, Walentyna Balwierz, Bernarda Kazanowska, Jerzy Kowalczyk, Michał Matysiak, Wojciech Młynarski, Tomasz Szczepański, Jan Styczyński

Streszczenie
Guzy ośrodkowego układu nerwowego stanowią ponad 20% nowotworów występujących u dzieci. Najczęstsze guzy ośrodkowego układu nerwowego u dzieci to: medulloblastoma, astrocytoma, ependymoma, meningioma, glioblastoma, pinealoblastoma oraz glejaki, guzy germinalne, guzy przerzutowe i guzy pnia mózgu. Współczesna diagnostyka i leczenie guzów ośrodkowego układu nerwowego u dzieci odbywa się w ramach międzynarodowej współpracy określonej międzynarodowymi protokołami postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Grupa ekspertów Polskiego Towarzystwa Onkologii i Hematologii Dziecięcej w oparciu o aktualne międzynarodowe programy terapeutyczne opracowała standardy postępowania w zakresie diagnostyki i terapii guzów ośrodkowego układu nerwowego u dzieci.
Słowa kluczowe: standardy, rekomendacje, zalecenia, dzieci
Central nervous system tumors constitute for over 20% of childhood malignancies. The most frequent central nervous system tumors in children include: medulloblastoma, astrocytoma, ependymoma, meningioma, glioblastoma, pinealoblastoma, gliomas, germ cell tumors, metastatic tumors, and brain stem tumors. Modern diagnostics and treatment of childhood central nervous system tumors is based on international cooperation and the use of multicenter international protocols of diagnostic and therapeutic management. Group of experts of Polish Society of Pediatric Oncology and Hematology (Polskie Towarzystwo Onkologii i Hematologii Dziecięcej) based on current international therapeutic protocols prepared recommendations for standards of management in diagnostics and therapy in childhood central nervous system tumors.
Key words: standards, recommendations, guidelines, children


Standardy postępowania w przypadku guzów litych zlokalizowanych poza ośrodkowym układem nerwowym oraz chłoniaków u dzieci
Standards of diagnostic and therapeutic management in solid tumors localized outside central nervous system and lymphomas in children
Danuta Perek, Walentyna Balwierz, Bernarda Kazanowska, Bożenna Dembowska-Bagińska, Jerzy Kowalczyk, Michał Matysiak, Wojciech Młynarski, Tomasz Szczepański, Jan Styczyński

Streszczenie
Guzy lite zlokalizowane poza ośrodkowym układem nerwowym stanowią około 40%, a chłoniaki nieziarnicze i chłoniak Hodgkina około 15% nowotworów występujących u dzieci. Najczęstsze guzy lite zlokalizowane poza ośrodkowym układem nerwowym u dzieci to: neuroblastoma, nephroblastoma (guz Wilmsa), mięsaki tkanek miękkich, osteosarcoma, mięsak Ewinga, nowotwory germinalne, siatkowczak i hepatoblastoma. Współczesna diagnostyka oraz leczenie chłoniaków i guzów litych u dzieci odbywa się w ramach międzynarodowej współpracy określonej międzynarodowymi protokołami postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Grupa ekspertów Polskiego Towarzystwa Onkologii i Hematologii Dziecięcej w oparciu o aktualne międzynarodowe programy terapeutyczne opracowała standardy postępowania w zakresie diagnostyki i terapii chłoniaków i guzów litych zlokalizowanych poza ośrodkowym układem nerwowym u dzieci.
Słowa kluczowe: standardy, rekomendacje, zalecenia, dzieci, chłoniaki nieziarnicze, chłoniak Hodgkina, neuroblastoma, nephroblastoma, rhabdomyosarcoma, osteosarcoma, mięsak Ewinga, nowotwory germinalne, retinoblastoma, hepatoblastoma

Abstract
Solid tumors localized outside central nervous system constitute for about 40%, while Hodgkin and non-Hodgkin lymphomas about 15% of childhood malignancies. The most frequent solid tumors localized outside central nervous system include: neuroblastoma, nephroblastoma (Wilms tumor), soft tissue sarcomas, osteosarcoma, Ewing sarcoma, germ cell tumors, retinoblastoma and hepatoblastoma. Modern diagnostics and treatment of childhood lymphomas and solid tumors is based on international cooperation and the use of multicenter international protocols of diagnostic and therapeutic management. Group of experts of Polish Society of Pediatric Oncology and Hematology (Polskie Towarzystwo Onkologii i Hematologii Dziecięcej) based on current international therapeutic protocols prepared recommendations for standards of management in diagnostics and therapy in childhood lymphomas and solid tumors localized outside central nervous system.
Key words: standards, recommendations, guidelines, children, non-Hodgkin lymphoma, Hodgkin lymphoma, neuroblastoma, nephroblastoma, rhabdomyosarcoma, osteosarcoma, Ewing sarcoma, germ cell tumors, retinoblastoma, hepatoblastoma
Standards of supportive care in children treated for malignant diseases
Michał Matysiak, Walentyna Balwierz, Danuta Perek, Bożenna Dembowska-Bagińska, Bernarda Kazanowska, Jerzy Kowalczyk, Wojciech Młynarski, Tomasz Szczepański, Jan Styczyński

Streszczenie
Leczenie wspomagające jest stosowane w trakcie leczenia przeciwnowotworowego i po jego zakończeniu jako zabezpieczenie i niwelowanie skutków choroby i leczenia przeciwnowotworowego, prowadzone zgodnie z aktualnym stanem wiedzy. Leczenie wspomagające obejmuje: zapobieganie niepożądanym skutkom chemioterapii i radioterapii, leczenie powikłań infekcyjnych, leczenie powikłań metabolicznych, leczenie powikłań toksyczności narządowej, wyrównywanie zaburzeń układu krwiotwórczego, wyrównywanie zaburzeń układu hemostazy, wyrównywanie zaburzeń układu odpornościowego, wyrównywanie niedoborów w stanie odżywienia pacjenta. Grupa ekspertów Polskiego Towarzystwa Onkologii i Hematologii Dziecięcej w oparciu o aktualne międzynarodowe programy terapeutyczne opracowała standardy postępowania w zakresie leczenia wspomagającego terapię przeciwnowotworową u dzieci.
Słowa kluczowe: standardy, rekomendacje, zalecenia, dzieci, terapia wspomagająca



Standardy oddziału onkologii i hematologii dziecięcej
Standards of pediatric oncology/hematology ward
Jerzy Kowalczyk, Danuta Perek, Walentyna Balwierz, Michał Matysiak, Tomasz Szczepański, Wojciech Młynarski, Bożenna Dembowska-Bagińska, Bernarda Kazanowska, Jan Styczyński

Streszczenie
Obecnie możliwe jest wyleczenie z nowotworów ponad 70% dzieci, a w przypadku niektórych typów nowotworów – ponad 90% dzieci. Wyniki leczenia w ośrodkach hematologii i onkologii dziecięcej w Polsce są porównywalne do uzyskiwanych w rozwiniętych krajach europejskich. Ten poziom był możliwy do osiągnięcia dzięki ogromnemu zaangażowaniu personelu medycznego pracującego w ośrodkach hematologiczno-onkologicznych i rożnym działaniom organizacyjnym. Aby utrzymać ten poziom świadczeń w leczeniu chorób nowotworowych u dzieci, oprócz odpowiedniego poziomu finansowania, muszą być spełnione warunki funkcjonowania oddziału hematologii i/lub onkologii dziecięcej. Wzorem towarzystw naukowych w innych krajach Europy, a także Stanów Zjednoczonych, Polskie Towarzystwo Onkologii i Hematologii Dziecięcej opracowało standardy, jakim powinny odpowiadać oddziały hematologii i/lub onkologii dziecięcej w Polsce.
Słowa kluczowe: standardy, rekomendacje, zalecenia, dzieci, onkologia i hematologia dziecięca

Nowadays over 70% of children with malignant diseases can be cured, including several diseases with the cure rate exceeding 90%. Treatment results obtained in Polish centers of pediatric oncology and hematology are comparable to those achieved in Western European countries. This progress was possible with the magnificent commitment and work of medical personnel in pediatric oncology and hematology centers as well as organizational activities of the medical personnel. In order to keep this level of medical care in management of malignant diseases in children, not only proper medical coverage, but also the specific features of ward of pediatric oncology and/or hematology must be fulfilled. Polish Society of Pediatric Oncology and Hematology (Polskie Towarzystwo Onkologii i Hematologii Dziecięcej) prepared guidelines on standards of organization and management of pediatric oncology and/or hematology ward. These recommendations are based on standards approved in Western European and North American countries.
Key words: standards, recommendations, guidelines, children, pediatric oncology and hematology


Standardy postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w zakażeniach bakteryjnych u dzieci: rekomendacje Polskiego Towarzystwa Onkologii i Hematologii Dziecięcej
Standards of diagnostic and therapeutic management of bacterial infections in children: recommendations of Polish Society of Pediatric Oncology and Hematology
Olga Zając-Spychała, Olga Gryniewicz-Kwiatkowska, Małgorzata Salamonowicz, Agnieszka Zaucha-Prażmo, Eugenia Gospodarek-Komkowska, Grażyna Wrobel, Tomasz Szczepański, Bożenna Dembowska-Bagińska, Michał Matysiak, Walentyna Balwierz, Jacek Wachowiak, Elżbieta Drożyńska, Maryna Krawczuk-Rybak, Tomasz Urasiński, Wojciech Młynarski, Mariola Woszczyk, Wanda Badowska, Grażyna Karolczyk, Radosław Chaber, Grażyna Sobol-Milejska, Jerzy Kowalczyk, Alicja Chybicka, Krzysztof Kałwak, Bernarda Kazanowska, Mariusz Wysocki, Jan Styczyński

Zakażenia bakteryjne są jednym z najczęstszych powikłań u chorych w stanie immunosupresji w trakcie terapii przeciwnowotworowej lub po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, a jednocześnie to najczęstsza przyczyna zgonów pacjentów w remisji choroby nowotworowej. Wystąpienie objawów zakażenia u pacjenta w immunosupresji należy zawsze traktować jako początek posocznicy i stan zagrożenia życia, wymagający natychmiastowego wdrożenia postępowania diagnostycznego i terapeutycznego. Grupa Robocza Polskiego Towarzystwa Onkologii i Hematologii Dziecięcej na podstawie rekomendacji ECIL4 oraz doświadczeń krajowych przygotowała propozycje zaleceń dotyczących diagnostyki, profilaktyki, terapii empirycznej i terapii celowanej w zakażeniach bakteryjnych oraz zasady dawkowania leków przeciwbakteryjnych i rekomendowany minimalny czas trwania terapii przeciwbakteryjnej u dzieci. Omówiono również klasyfikację lekooporności bakterii oraz zasady strategii zarządzania antybiotykami.
Słowa kluczowe: zakażenia bakteryjne, diagnostyka, profilaktyka, terapia, dzieci

Abstract
Bacterial infections belong to the most frequent complications in immunocompromised patients, treated for malignancy or after hematopoietic stem cell transplantation; being also the most frequent cause of death in patients with remission of malignancy. Development of infection in immunocompromised patients should always be regarded as a sepsis and life-threatening episode; this condition requires immediate diagnostic and therapeutic management. Working Group of Polish Society of Pediatric Oncology and Hematology (Polskie Towarzystwo Onkologii i Hematologii Dziecięcej – PTOHD), based on ECIL4 guidelines and national experience, prepared recommendations for strategy of diagnostic, prophylactic and therapeutic management of bacterial infections in children. This paper presents these guidelines, including recommended dosage of antibiotics and minimal time of antibacterial therapy, as standards of PTOHD for children in immune suppression treated in Polish pediatric oncological centers. Recommendations are supplemented with review of clinically important mechanisms of bacterial drug resistance and principles of antibiotic stewardship in oncological wards.
Key words: bacterial infections, diagnostics, prophylaxis, therapy, children