Mariusz Gawrysiak, Magdalena Kowalewska-Pietrzak

 

Artykuł powstał w związku z istniejącymi w praktyce wątpliwościami odnośnie do przymusu leczenia gruźlicy, wynikającymi z błędnej interpretacji przepisów dotyczących diagnostyki i leczenia tej choroby.

W pracy przedstawiono analizę sytuacji prawnej lekarza oraz pacjenta w związku z przymusem diagnostyki i leczenia gruźlicy na podstawie Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1845). Dodatkowo przybliżono możliwości prawne i administracyjne przymusu diagnostyki, leczenia i zapobiegania gruźlicy, tak aby nie powodować konfliktu na linii lekarz – pacjent oraz lekarz – urzędnik i nie prowadzić do niepotrzebnych sporów wynikających z koniecznego ograniczenia autonomii pacjenta w kontekście zdrowia populacji.

W opracowaniu uwzględniono stan prawny na dzień 1 października 2020 r.

Słowa kluczowe: gruźlica, prawny obowiązek, przymus leczenia

 

The article was written in connection with numerous doubts related to obligatory tuberculosis treatment, law misinterpretations connected to diagnostics and tuberculosis treatment.

The paper presents the analysis of the legal situation of a doctor and a patient in relation to the obligatory tuberculosis diagnosis and treatment, based on the Act of 5 December 2008 on preventing and fighting infections and infectious diseases among humans. Additionally, legal and administrative possibilities of obligatory diagnosis, treatment and prevention of tuberculosis were introduced so as not to cause the conflict between a doctor and a patient as well as a doctor and a clerk and thus not to lead to unnecessary disputes resulting from the obligatory limitation of patient autonomy in the context of population health.

Key words: tuberculosis, legal obligation, tuberculosis treatment obligation

 

 

Biomarkery zakażenia prątkami gruźlicy u dzieci
Biomarkers for Mycobacterium tuberculosis infection in children
Magdalena Druszczyńska

Streszczenie
Gruźlica wywoływana przez Mycobacterium tuberculosis (Mtb) pozostaje jedną z najgroźniejszych chorób zakaźnych. Szacuje się, że 1/4 światowej populacji jest zakażona Mtb, a wraz z rozprzestrzenianiem się zakażenia HIV i form lekoopornych zagrożenie tą chorobą wciąż wzrasta. Dostępna szczepionka przeciwgruźlicza – BCG – zmniejsza ryzyko ciężkiego przebiegu choroby u dzieci, ale nie chroni całkowicie przed zachorowaniem na gruźlicę. Gruźlica dziecięca charakteryzuje się niespecyficznymi objawami klinicznymi i odmiennym niż u dorosłych przebiegiem choroby, co znacznie utrudnia jej rozpoznanie. Żadna z obecnie dostępnych mikrobiologicznych, serologicznych lub genetycznych metod diagnostycznych nie jest wystarczająco dobra do ustalenia rozpoznania gruźlicy u dzieci. Dużym ułatwieniem w diagnostyce gruźlicy dziecięcej może być opracowanie panelu mierzalnych wskaźników biologicznych, zwanych biomarkerami, których obecność lub określone stężenie wskazuje na stan fizjologiczny organizmu, toczący się w nim proces chorobowy bądź reakcję na wdrożone leczenie. W pracy przedstawiono krótki przegląd wytypowanych na podstawie danych literaturowych biomarkerów gruźlicy, w tym odpornościowych biomarkerów gospodarza oraz wskaźników stanowiących elementy składowe komórek wirulentnych prątków, pozwalających na diagnozowanie aktywnej i latentnej postaci tej choroby oraz mogących być pomocnymi w określaniu skuteczności stosowanej terapii.
Słowa kluczowe: gruźlica dziecięca, biomarker, diagnostyka

Abstract
Tuberculosis, caused by Mycobacterium tuberculosis (Mtb), remains one of the most dangerous infectious diseases. It is estimated that 1/4 of the world population is infected with Mtb, and with the spread of HIV infection and drug-resistant forms, the threat of this disease is still increasing. The available antituberculous vaccine – BCG – reduces the risk of serious illnesses in children, but does not completely protect against tuberculosis. Childhood tuberculosis is characterized by non-specific clinical manifestations and a different course of disease than in adults, which significantly hinders its diagnosis. None of the currently available microbiological, serological or genetic diagnostic methods is good enough to diagnose tuberculosis in children. Developing a panel of measurable biological indicators called biomarkers, whose presence or specific concentration indicates the body’s physiological condition, ongoing disease process or response to implemented treatment can be a great help in in the diagnosis of childhood tuberculosis. The paper presents a short review of tuberculosis biomarkers selected on the basis of literature data, including host immune biomarkers as well as indicators constituting the components of virulent mycobacterial cells, enabling diagnosis of the active and latent form of the disease and helpful in determining the effectiveness of applied therapy.
Key words: childhood tuberculosis, biomarker, diagnostics

 

Szczepienie BCG – wczoraj, dziś, jutro…
BCG vaccination – yesterday, today, tomorrow…
Joanna Szymańska-Kałuża, Izabela Sardecka-Milewska, Katarzyna Siniewicz-Luzeńczyk, Magdalena Kowalewska-Pietrzak

Streszczenie
Polska, jako kraj ze współczynnikiem zapadalności na gruźlicę płuc z dodatnim wynikiem bakterioskopii (wysoce zakaźna) > 5/100 tys. ludności/rok, nadal nie spełnia kryteriów Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization – WHO) o warunkach rezygnacji z obowiązkowych szczepień przeciw gruźlicy. W niniejszej pracy przybliżono najważniejsze zagadnienia związane ze szczepieniem BCG, z uwzględnieniem m.in.: historii szczepień, wskazań i przeciwwskazań do stosowania BCG, skuteczności oraz bezpieczeństwa, a także wyników najbardziej obiecujących badań klinicznych z prac nad wynalezieniem szczepionki nowej generacji.
Słowa kluczowe: dzieci, szczepionka BCG

Abstract
Poland, as a country with the incidence rate of pulmonary tuberculosis with a positive bacterioscopic test result (highly contagious) > 5/100 thousand population/year, still does not meet the criteria of the World Health Organization (WHO) to opt out of mandatory vaccinations against tuberculosis. The following paper presents the most important issues related to BCG vaccination including: vaccination history, indications and contraindications for the use of BCG, effectiveness and safety, as well as the results of the most promising clinical trials related to the development of a new generation vaccine.
Key words: children, BCG vaccine

 

 

Niepożądane odczyny po szczepieniu BCG. Opis przypadków
Adverse reactions after BCG vaccination. Case report
Anna Pankowska

Streszczenie
BCG to jedna z najstarszych i najbezpieczniejszych szczepionek na świecie. Zgodnie z zaleceniami WHO szczepienie BCG rekomendowane jest w krajach o wysokiej i średniej zapadalności na gruźlicę. IUATLD (International Union Against Tuberculosis and Lung Disease) zaleca powszechne szczepienie w krajach, w których zapadalność na gruźlicę płuc z dodatnim rozmazem plwociny przekracza 5/100 tys./rok przez ostatnie 3 lata.
Niepożądane odczyny poszczepienne (NOP) zdarzają się rzadko, najczęściej mają charakter lokalny, przebiegają łagodnie i ulegają samoograniczeniu, jednak ze względu na długotrwały, czasem wielomiesięczny, okres gojenia konieczne jest stałe monitorowanie oraz dobra współpraca z rodzicami dziecka. Ciężkie, uogólnione NOP dotyczą dzieci z pierwotnymi i nabytymi zaburzeniami odporności (HIV).
W pracy przedstawiono najczęściej obserwowane, miejscowe NOP po szczepieniu BCG.

Słowa kluczowe: gruźlica, BCG, NOP

Abstract
BCG is one of the oldest and safest vaccines in the world. According to WHO recommendations, BCG vaccination is recommended in countries with a high and medium incidence rate of tuberculosis. IUATLD (International Union Against Tuberculosis and Lung Disease) recommends large-scale vaccination in countries where the incidence of sputum smear-positive pulmonary tuberculosis exceeds 5/100 thousand/year for 3 consecutive years.
Adverse events following immunization (AEFI) are rare, most often local, mild and self-limiting. However, due to the long healing time, sometimes taking several months, regular monitoring as well as good cooperation with the child’s parents are required. Severe AEFI concern children with primary and acquired immunodeficiency disorder (HIV).
The paper presents the most frequently observed, local, adverse reactions to BCG vaccination.
Key words: tuberculosis, BCG, AEFI

 

 

Gruźlica płuc u dzieci – prezentacja przypadków
Pulmonary tuberculosis in children – case report
Kinga Zentera-Kowalewska, Joanna Kaczmarek-Woźniak, Magdalena Kowalewska-Pietrzak

Streszczenie
Gruźlica płuc jest chorobą zakaźną wywołaną przez kwasooporne prątki Mycobacterium tuberculosis. Jest problemem nadal aktualnym i stanowi duże wyzwanie dla współczesnej medycyny, szczególnie gruźlica wielolekooporna (multidrug resistent – MDR). W 2019 r. na świecie chorowało na gruźlicę ok. 10 mln ludzi; w Polsce zarejestrowano 5321 nowych przypadków wszystkich postaci gruźlicy. W pracy omówiono dwa przypadki aktywnej gruźlicy płuc u dzieci. Przedstawiono kolejne etapy diagnostyki i leczenia.
Słowa kluczowe: gruźlica płuc, Mycobacterium tuberculosis, dzieci

Abstract
Pulmonary tuberculosis (TB) is an infecious disease caused by acid-fast bacilli Mycobacterium tuberculosis. It still remains important and challenging medical problem, especially as far as multidrug resistant tuberculosis (MDR-TB) is concerned. There were about 10 million people suffering from TB all around the world in 2019; 5321 new patients with all types of TB were diagnosed in Poland. The study presents two cases of active pulmonary tuberculosis in children; diagnostic and therapeutical approaches are discussed.
Key words: pulmonary tuberculosis, Mycobacterium tuberculosis, children

 

Gruźlica opłucnej u dzieci – trudności diagnostyczne i terapeutyczne. Prezentacja przypadków
Pleural tuberculosis in children – diagnostic and therapeutic difficulties. Case report
Katarzyna Kulińska-Szukalska, Joanna Kaczmarek-Woźniak, Elżbieta Zawistowska, Magdalena Kowalewska-Pietrzak

Streszczenie
Gruźlicze zapalenie opłucnej jest jedną z najczęstszych postaci gruźlicy pozapłucnej. W populacji pediatrycznej dotyczy głownie dzieci starszych i młodzieży powyżej 14. r.ż. niezmiennie zajmuje pierwsze miejsce wśród wszystkich przypadków gruźlicy pozapłucnej. Etiologię gruźliczą należy brać pod uwagę u każdego dziecka z wysiękiem w jamie opłucnej, przy braku poprawy po standardowym leczeniu empirycznym, szczególnie gdy wywiad środowiskowy potwierdza kontakt z osobą chorą na gruźlicę płuc.
W pracy zaprezentowano opisy historii choroby dwóch nastoletnich pacjentek z gruźliczym zapaleniem opłucnej; podkreślono trudności diagnostyczne i lecznicze, z jakimi mogą się zmierzyć lekarze klinicyści podczas opieki nad dziećmi z wysiękiem w jamie opłucnej. Omówiono ogólne zasady przeciwprątkowego leczenia gruźlicy opłucnej.
Słowa kluczowe: dzieci, gruźlica, wysięk w opłucnej

Abstract
Pleural tuberculosis (TBC) is one of the most common form of extrapulmonary tuberculosis. It affects mainly school children and is constantly on the first place among all extrapulmonary tuberculosis cases in teenagers above 14 years of age.
TBC etiology should be considered in each patient with pleurisy with no improvement after empiric therapy, especially when previous contact with active TBC person was confirmed. In this study we present two cases of teenage girls with pleural tuberculosis. Diagnostic and therapeutic difficulties were emphasized and general rules of antymycobacterial treatment were discussed.
Key words: children, tuberculosis, pleural effusion

Gruźlica obwodowych węzłów chłonnych – opis przypadku
Tuberculosis of peripheral lymph nodes – a case report
Beata Lewandowska, Agata Brzeska, Magdalena Kowalewska-Pietrzak

Streszczenie
Gruźlica obwodowych węzłów chłonnych jest drugą co częstości występowania (po gruźliczym zapaleniu opłucnej) postacią gruźlicy pozapłucnej. Wywoływana jest przez Mycobacterium tuberculosis complex, ale też przez prątki atypowe: Mycobacterium avium-intracellulare, Mycobacterium kansasii. Dawniej stosunkowo często obserwowano ją u dzieci, które spożywały niepasteryzowane mleko krowie. Choroba ta w 90% przypadków dotyczy węzłów chłonnych głowy i szyi. Przy podejrzeniu etiologii swoistej zawsze należy dążyć do bakteriologicznego lub histologicznego potwierdzenia rozpoznania. W przypadku dzieci niezwykle istotne jest zebranie dokładnego wywiadu środowiskowego, gdyż najczęściej zarażają się one od osób dorosłych z najbliższego otoczenia. W pracy przedstawiono kliniczny przypadek gruźlicy obwodowych węzłów chłonnych w materiale własnym.
Słowa kluczowe: gruźlica, limfadenopatia, dzieci

Abstract
Tuberculosis of peripheral lymph nodes is the second most common form of extrapulmonary tuberculosis after tuberculous pleurisy. It is caused by Mycobacterium tuberculosis complex, but also by nontuberculosis mycobacteria: Mycobacterium avium-intracellulare, Mycobacterium kansasii. In the past, it was observed relatively often in children who consumed unpasteurized cow’s milk. In 90% of cases, it affects the head and neck lymph nodes. When suspecting specific etiology, always look for bacteriological or histological confirmation of the diagnosis. In children, it is extremely important to collect a detailed family history, because children most often get infected from adults in the immediate surroundings. The paper presents clinical case of tuberculosis of peripheral lymph nodes from own research.
Key words: tuberculosis, limphadenopatia, children

Gruźlica płuc, węzłów chłonnych wewnątrzklatkowych i opłucnej u 3-letniego dziecka
Tuberculosis of lungs, intrathoracic lymph nodes and pleura in 3 year old child
Kamila Woźniak, Mariusz Woźniak

Streszczenie
Przedstawiamy opis przypadku gruźlicy węzłów chłonnych, płuc i wysiękowego gruźliczego zapalenia opłucnej u chłopca w wieku 3 lat. Przebieg choroby u tego dziecka jest przykładem na to, że objawy gruźlicy mogą imitować wiele rożnych schorzeń, a ujemny wywiad nie wyklucza podejrzenia gruźlicy.
Słowa kluczowe: gruźlica płuc, gruźlica węzłów chłonnych, gruźlica opłucnej, bronchofiberoskopia

Abstract
We present a case report of 3 year old boy suffering from tuberculosis of lymph nodes, lungs and pleura. The course of the disease in this child can be example that symptoms of tuberculosis can imitate many others contitions, and negative anamnesis does not exclude tuberculosis.
Key words: tuberculosis, pleural tuberculosis, lymph nodes tuberculosis, bronchofiberoscopy

 

 

Rola badania bronchoskopowego w diagnostyce i leczeniu gruźlicy u dzieci na podstawie prezentowanych przypadków
The role of bronchoscopy in diagnosing and treatment of childhood tuberculosis – case report
Elżbieta Zawistowska, Joanna Kaczmarek-Woźniak, Beata Lewandowska, Magdalena Kowalewska-Pietrzak

Streszczenie
Bronchofiberoskopia jest jednym z ważnych badań wykorzystywanych w diagnostyce gruźlicy u dzieci. W trakcie endoskopii pobiera się materiał do badań mikrobiologicznych oraz ocenia wygląd drzewa tchawiczo-oskrzelowego. Badanie mikrobiologiczne bronchoaspiratu pozwala na potwierdzenie etiologii choroby. W pracy zaprezentowano przydatność wziernikowania oskrzeli w diagnostyce, wspomaganiu i monitorowaniu leczenia gruźlicy u dzieci na podstawie przypadków własnych.
Słowa kluczowe: gruźlica, dzieci, bronchofiberoskopia, badania mikrobiologiczne

Abstract
Bronchoscopy is a very important diagnostic tool in children with possible pulmonary tuberculosis. During endoscopy bronchial aspire or wash specimens are taken for microbiological testing, which usually enables to prove etiology of disease. Also endoscopic images show the extent of bronchial involvement, peribronchial thickness, signs of bronchial stenosis etc. We present usefulness of bronchoscopic techniques in diagnosing, treatment support and monitoring of children with tuberculosis on the basis of our own experience.
Key words: tuberculosis, children, bronchofiberoscopy, microbiological tests

Przydatność badania USG w monitorowaniu leczenia gruźlicy u dzieci na podstawie przypadków klinicznych
Usefulness of ultrasound in monitoring tuberculosis treatment in children based on clinical cases
Katarzyna Kulińska-Szukalska, Anna Pankowska, Magdalena Kowalewska-Pietrzak

Streszczenie
Badania ultrasonograficzne (USG) odgrywają coraz większą rolę w diagnostyce chorób układu oddechowego. Rutynowo, jako komplementarne do badań radiologicznych, stosuje się je w ocenie obecności i ilości płynu w jamie opłucnej. W ostatnich latach wzrasta rola USG w diagnostyce odmy opłucnowej, obrzęku płuc, zatorowości płucnej oraz różnorodnych procesów zapalnych.
Dostępne w piśmiennictwie metaanalizy potwierdzają wysoką czułość i swoistość przezklatkowego badania ultrasonograficznego płuc (PBUP) w rozpoznawaniu i monitorowaniu zapalenia płuc u dzieci. Wykorzystanie ultradźwięków, jako metody nieinwazyjnej, może przynieść szczególne korzyści u tych pacjentów pediatrycznych, którzy zwykle wymagaliby wielokrotnego powtarzania badań radiologicznych w takich stanach, jak nieswoiste powikłane zapalenia płuc czy gruźlica płuc i opłucnej.
W pracy zaprezentowano możliwości zastosowania PBUP w monitorowaniu skuteczności leczenia przeciwprątkowego u dzieci z rozpoznaną gruźlicą płuc i opłucnej w materiale własnym.
Słowa kluczowe: dzieci, gruźlica, przezklatkowe badanie ultradźwiękowe płuc

Abstract
Ultrasound examination plays an increasing role in diagnosing lung diseases. It is routinely used as a complimentary examination to X-rays for estimating presence, quantity and quality of pleural fluid. For the last few years lung ultrasound (LUS) significance in the assessment of many pleural and lung pathologies like emphysema, oedema, pulmonary embolism and various inflamatory processes has become more important.
Literature meta-analyses data confirms high specifity and sensitivity of LUS in diagnosing and monitoring pneumonia of different etiology in children. LUS, which is non-invasive, easily available and free of radiation hazard, has been proven to be very useful in patients, who would normally need frequently repeated X-rays or CT-scans due to complicated pneumonia, tuberculosis etc.
This one center study presents the possibilities of using LUS in monitoring of anti-mycobacterial therapy in children diagnosed with lung and/or pleural tuberculosis.
Key words: children, tuberculosis, lung ultrasound

 

Zasłużeni dla polskiej ftyzjopediatrii
Meritorious for the Polish phthisopediatrics
Marek Popielarz

Streszczenie
W pracy zaprezentowano sylwetki lekarzy najbardziej zasłużonych w XX i XXI w. dla rozwoju polskiej ftyzjopediatrii, nauczycieli kolejnych pokoleń pulmonologów zajmujących się problemami gruźlicy dziecięcej w Polsce.
Słowa kluczowe: polska ftyzjopediatria, pulmonolog, gruźlica

Abstract
The paper presents the profiles of the most distinguished for the development of Polish phthisopediatrics, in 1900s’ and 2000s’ teachers of subsequent generations of pulmonologists dealing with the problems of childhood tuberculosis in Poland.
Key words: Polish pediatric phthisiatry, pulmonologist, tuberculosis