Dermatologia Praktyczna

Kompleksową regulację instytucji dyżuru medycznego można odnaleźć w Dziale III ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jednolity Dz.U. z 2013 poz. 217 ze zm., dalej też jako „u.d.l.”), a zasadniczy jej zręb w art. 95 u.d.l. Stosownie do ust. 1 tego przepisu, pracownicy wykonujący zawód medyczny i posiadający wyższe wykształcenie, zatrudnieni w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne mogą być zobowiązani do pełnienia w przedsiębiorstwie tego podmiotu dyżuru medycznego. Istotę dyżuru medycznego określa art. 95 ust. 2 u.d.l., który statuuje, iż dyżurem medycznym jest wykonywanie poza normalnymi godzinami pracy czynności zawodowych przez osoby, o których mowa w art. 95 ust. 1 u.d.l., w podmiocie leczniczym wykonującym stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne. Z punktu widzenia późniejszych rozważań należy zaznaczyć, że prawodawca wprost postanowił w art. 95 ust.3 u.d.l. wliczyć czas pełnienia dyżuru medycznego do czasu pracy. 

Analogiczne, zbieżne z powyższymi uregulowania dotyczące instytucji dyżuru medycznego zawierała uchylona w dniu wejścia w życie ustawy o działalności leczniczej ustawa z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t. jedn. Dz. U. z 2007 Nr 14 poz. 89 ze zm.) w art. 18d ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 32j u.z.o.z. Identyczność uregulowań instytucji w obu ustawach sprawia, że aktualność zachowują poglądy doktryny prawa i judykatury sądów, w tym przede wszystkim Sądu Najwyższego wydane na tle nieobowiązujących już przepisów ustawy o zoz, a nadto nie można tracić z pola widzenia faktu, iż na dzień publikacji artykułu mogą być wszczynane (pod pewnymi warunkami), a także toczą się sprawy sądowe o zapłatę wynagrodzenia za pełnienie dyżurów medycznych, należne jeszcze za okres, w którym wynagrodzenie to regulowała ustawa o zoz.

Przechodząc do problematyki zasad naliczania i wynagradzania dyżuru medycznego, wpierw koniecznym jawi się krótka charakterystyka obowiązujących przepisów prawa, które tę kwestię regulują, w ocenie autora, bardzo lakonicznie, co nieubłaganie przyczynia się do rozbieżności interpretacyjnych co do zakresu wypłaty dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Stosownie do treści art. 95 ust. 5 u.d.l., do wynagrodzenia za pracę w ramach pełnienia dyżuru medycznego stosuje się odpowiednio przepisy art. 151¹ §1-3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeksu pracy (t. jedn. Dz.U. z 1998 Nr 21 poz. 94 ze zm., dalej jako „k.p.”), od której to zasady w art. 95 ust. 6 u.d.l. przewidziano wyjątek dla lekarzy stażystów, do których przywołane przepisy kodeksu pracy nie mają zastosowania, bowiem objęci są oni regulacją szczególną, jaką przewiduje §12 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 26 września 2012 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2012 poz. 1082 ze zm.).

Zgodnie z art. 151¹ §1 k.p. za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w godzinach nadliczbowych, którego wysokość przywołany przepis ustala zależnie od charakteru dnia lub jego pory, w jakiej dyżur medyczny jest pełniony. Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia przysługuje za: pełnienie dyżuru medycznego w nocy; w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, oraz w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia zgodnie z art. 151¹ §2 k.p. przysługuje nadto również za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości określonej w art. 151¹ §1 k.p. Innymi słowy, w przypadku, gdy następuje przekroczenie zarówno normy dobowej (art. 151¹ §1 k.p.), jak i przeciętnej normy tygodniowej (art. 151¹ §2 k.p.), lekarzowi – jak i każdemu innemu pracownikowi – przysługuje tylko jeden dodatek do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.