Rogowacenie ciemne (acanthosis nigricans – AN) charakteryzuje się ogniskową hiperpigmentacją skóry oraz nadmiernym rogowaceniem, najczęściej w przebiegu insulinooporności. Zmiany typowo dotyczą okolic fałdów: pach, pachwin, karku, pojawiają się u młodych osób. AN uznaje się za wyzwanie terapeutyczne, ponieważ nie istnieje jedna, skuteczna metoda terapii. Dotychczas stosowane metody, takie jak miejscowe retinoidy, środki odbarwiające, doustna metformina wymagają długotrwałego stosowania i co z tym związane, dobrej współpracy pacjenta w aspekcie przestrzegania zaleceń lekarskich.
Baldissera i wsp. przeprowadzili jednoramienne badanie prospektywne z udziałem 7 pacjentów (6 kobiet, 1 mężczyzna) w średnim wieku 34 lat (zakres 21-68 lat). Wśród nich, zgodnie z klasyfikacją Fitzpatricka, u 3 osób stwierdzono fototyp III, u 1 osoby IV, u 3 osób V. Terapii poddano łącznie aż 26 rejonów ciała, najczęściej były to doły pachowe. Do kryteriów włączenia zaliczono wiek > 18. r.ż., AN łagodny i pierwotny. Natomiast kryteria wykluczenia obejmowały AN złośliwy, polekowy, okres ciąży i laktacji. Każdy z pacjentów został pouczony o konieczności stosowania fotoprotekcji. Ponadto wszyscy uczestnicy badania aplikowali tretinoinę w kremie (0,05%) na zmianę w nocy przez 1 miesiąc, z zaleceniem odstawienia na 1 tydzień przed pierwszym zabiegiem i ponownym wprowadzeniem 1 tydzień po ostatnim zabiegu (podtrzymanie). Przed zabiegiem na skórę stosowano 70% alkohol etylowy, następnie nakładano warstwę kwasu trójchlorooctowego (TCA) w roztworze wodnym za pomocą gazy. Maksymalnie aplikowano 3 warstwy preparatu, uzyskując bladobiałe zabarwienie skóry.
W 90 dni po zakończeniu leczenia 43% pacjentów było zadowolonych lub umiarkowanie zadowolonych, a 57% nie wykazywało satysfakcji z uzyskanych wyników. Z każdą sesją obserwowano stopniową kliniczną poprawę tekstury skóry. Histologiczne porównanie próbek biopsji punkcyjnej pobranych w momencie rozpoczęcie badania i 30 dni po zakończeniu leczenia wykazało zmniejszenie brodawkowania w obszarach poddanych leczeniu. W obrębie warstwy rogowej naskórka również zaobserwowano poprawę kliniczną. Nie stwierdzono różnic w zawartości melaniny. Złuszczanie, świąd i suchość skóry były zgłaszane przez wszystkich uczestników. Intensywne pieczenie i ból odnotowano u 3 uczestników podczas ostatnich 3 aplikacji, ale nie wymagało to przerwania terapii. Hiperpigmentację pozapalną stwierdzono w 42% leczonych obszarów, a w 14% przypadków uznano ją za umiarkowaną lub ciężką.
Badacze podkreślili, że wydłużenie odstępów między kolejnymi peelingami lub zwiększenie stężenia TCA do 20% może zmniejszyć liczbę wymaganych sesji, równocześnie zwiększając ryzyko rozwoju powikłania w postaci hiperpigmentacji. Być może w przyszłych badaniach warto byłoby pominąć stosowanie tretinoiny lub włączyć łagodne glikokortykosteroidy w celu poprawy tolerancji leczenia i zmniejszenia liczby działań niepożądanych.
Lek. Paulina Szczepanik-Kułak
Na podstawie:
Baldissera RL, Yang EJ, Schmitt JV, Lin E, Emanuel de Jesus F, Simões E Silva Enokihara MM i wsp. Trichloroacetic acid peels for the treatment of acanthosis nigricans. J Am Acad Dermatol 2022; 86(1): 203-204. doi: 10.1016/j.jaad.2021.01.065. Epub 2021 Jan 28. PMID: 33516770.
Fot. Pixabay