Zanim pracodawca zacznie oceniać swoich pracowników powinien przypomnieć sobie o prawach rządzących psychologią. Tym co często kształtuje naszą opinię o innych jest tzw. efekt Pigmaliona. "To efekt oczekiwań dotyczący innych – gdy oczekujemy pewnych zachowań od innych, to osoby te zachowują się tak, jak tego oczekujemy, bez względu na to, czy świadomie wyrażamy swoje oczekiwania, czy też nie" – tłumaczy dr Agnieszka Bukowska-Piestrzyńska.
Ze względu na tę zależność mechanizm nazwano samospełniającą się przepowiednią. W praktyce może on mieć groźne konsekwencje. Przełożony, który nieświadomie daje do zrozumienia swojemu pracownikowi, że na pewno będzie miał problem z danym zadaniem, nie powinien być zdziwiony, gdy ten rzeczywiście sobie nie poradzi. Nasze oczekiwania sprawiają, że inni dostosowują do nich swoje zachowanie, dlatego należy spodziewać się wszystkiego co najlepsze i dążyć do tego, żeby pracownicy tworzyli zgrany zespół.
Negatywnym następstwom efektu Pigmaliona najłatwiej zapobiec rezygnując z działań demotywujących. Największym błędem, który pracodawca może popełnić jest upokarzanie. Takie zachowanie nie tylko niszczy poczucie wartości i pewności siebie podwładnych, ale też może skutkować oskarżeniem o mobbing. Dobrym pomysłem jest wspieranie rozwoju pracowników i wykazywanie wrażliwości na ich oczekiwania. Empatia powinna zastąpić manipulację, która niszczy zaufanie między przełożonym, a podwładnym.
Żeby wyegzekwować pożądane działanie od pracowników nie trzeba uciekać się do upokarzania i manipulacji. Wystarczy wykorzystać ich indywidualne predyspozycje, które predestynują do wykonywania określonych funkcji. Można je określić za pomocą ankiet, dostępnych w książce pt. "Organizacja i zarządzanie gabinetem stomatologicznym".
Role pracowników w zespole usystematyzował dr Meredith R. Belbin. W książce swojego autorstwa pt. "Management Teams. Why They Succeed or Fail" wymienia osiem typów, każdemu przypisując cechy zarówno użyteczne jak i utrudniające pracę. Wśród nich klasy osobowości: praktyczny organizator, naturalny lider, człowiek akcji, człowiek idei, człowiek kontaktów, sędzia, człowiek grupy i perfekcjonista. Oto krótka charakterystyka kilku z nich:
– Praktyczny organizator – jest konserwatywny, obowiązkowy i praktyczny. Cechują go zdolności organizacyjne, zdrowy rozsądek i samokontrola, ale też czasem niechęć do zmian i powątpiewanie w nowe pomysły.
– Człowiek akcji – charakteryzuje go napięcie, dynamika i predyspozycja do stawiania sobie wyzwań. Mimo że przeciwstawia się samozadowoleniu i brakowi efektywności to posiada też wady, takie jak skłonność do prowokowania, irytacji i niepokoju. Pragnienie i gotowość przezwyciężania inercji stawia go w opozycji do praktycznego organizatora.
– Człowiek grupy – wyróżnia go zorientowanie na społeczną stronę pracy, jest łagodny i wrażliwy. Posiada umiejętność wczuwania się w ludzi i sytuacje oraz wzbudzania "ducha" grupy, ale w sytuacji kryzysowej może mieć problem z podjęciem decyzji.
Jak łatwo zauważyć w powyższym zestawieniu, nie ma typów jednoznacznie pozytywnych i negatywnych, pracownik słaby w jednej dziedzinie przeważnie nadrabia braki w drugiej itd. Oczywiście, każdy szef oczekuje od osoby zatrudnionej "dobrej pracy". Jednak, żeby zadanie było wykonane prawidłowo, musi wziąć pod uwagę usposobienie pracownika i własne uprzedzenia.
Doświadczony szef rozpozna role jakie pełnią pracownicy w grupie i pamiętając o samospełniającej się przepowiedni, będzie wzmacniać ich mocne strony oraz przeciwdziałać pojawianiu się słabości. "Pozwoli to na poprawę efektywności wykonywanych zadań oraz poprawi satysfakcję pracowników" – podkreśla dr Agnieszka Bukowska-Piestrzyńska.
Chociaż powtarzanie, że ludzie są różni jest truizmem, to warto o tym pamiętać. Indywidualne cechy oraz predyspozycje w istotny sposób wpływają na ich przydatność do pracy. Pomysłowy przedsiębiorca wykorzysta je z korzyścią dla swojej firmy.
Oprac. Piotr Nowak
Informacje zawarte w artykule pochodzą z książki pt. "Organizacja i zarządzanie gabinetem stomatologicznym" autorstwa dr Agnieszki Bukowskiej-Piestrzyńskiej. Tam też można znaleźć więcej informacji na temat postawy przełożonego wobec pracowników i użyteczne ankiety.
