Szczególne wskazania do stosowania inhibitorów TNF-α w łuszczycy stanowią współistniejące zmiany stawowe o znacznym nasileniu – z bolesnością, obrzękami i zniekształceniami prowadzącymi do inwalidztwa i ograniczającymi zarówno zawodową, jak i codzienną aktywność pacjenta. W licznych badaniach potwierdzono skuteczność infliksymabu, etanerceptu, adalimumabu i golimumabu w leczeniu łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów. Certolizumab nie został jeszcze zarejestrowany do leczenia łuszczycy. Również wiele innych najnowszych leków pozostaje nadal w fazie badań klinicznych.
Leki biologiczne stosowane w leczeniu łuszczycy:
- inhibitory TNF-α (infliksymab, adalimumab, etanercept, certolizumab, golimumab),
- leki blokujące podjednostkę p40 IL-12/IL-23 (ustekinumab, briakinumab),
- przeciwciała skierowane przeciw IL-17A (secukinumab),
- inhibitory rodziny kinazy Janus – JAK (niereceptorowych kinaz tyrozynowych) – tofacytynib/tasocytynib,
- blokery receptora IL-6 (tocylizumab),
- leki hamujące aktywację komórek T – anti-LFA-1 i 3: alefacept (niedostępny w Polsce) i efalizumab (wycofany z leczenia).
Wskazania:
- ciężka postać łuszczycy zwykłej (PASI > 10, BSA > 10, DLQI > 10),
- zła tolerancja lub nieskuteczność uprzednio stosowanego leczenia systemowego,
- klinicznie istotne działania niepożądane po dotychczas podawanych lekach systemowych,
- przeciwwskazania do stosowania innych metod leczenia systemowego,
- współistniejące choroby, których przebieg może pogarszać łuszczyca (choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia, otyłość),
- łuszczycowe zapalenie stawów.
Przeciwwskazania:
- aktywne lub utajone ogniska gruźlicy,
- klinicznie istotne infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze,
- wirusowe zapalenie wątroby typu B i C,
- inne przewlekłe stany zapalne: przewlekłe owrzodzenia żylne w przebiegu niewydolności żylnej, miażdżycy oraz cukrzycy, założony na stałe cewnik do pęcherza moczowego, przewlekłe nawracające infekcje układu oddechowego, nadwrażliwość na lek,
- okres ciąży i karmienia piersią,
- ciężka zastoinowa niewydolność krążenia III i IV stopnia wg NYHA,
- choroba demielinizacyjna lub zapalenie nerwu wzrokowego w wywiadzie,
- choroby tkanki łącznej,
- choroba nowotworowa obecnie lub w wywiadzie w ciągu ostatnich 5-10 lat (z wyjątkiem niemelanocytowych nowotworów skóry),
- terapia PUVA > 200 zabiegów i stosowanie cyklosporyny A po naświetlaniach.
Działania niepożądane:
- reakcje alergiczne – rumień, obrzęk u 10-20% leczonych,
- objawy grypopodobne,
- łagodne i ciężkie infekcje,
- gruźlica – ryzyko większe w przypadku infliksymabu,
- zakażenia Listeria monocytogenes i Histoplasma,
- rozwój lub pogorszenie się przebiegu choroby demielinizacyjnej,
- zespół toczniopodobny,
- powstanie przeciwciał przeciw zastosowanemu lekowi,
- niewielkie ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych (w tym chłoniaków).
Leki biologiczne a bezpieczeństwo stosowania w łuszczycy u osób starszych
Leczenie biologiczne w ostatnich latach zrewolucjonizowało terapią łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że leczenie biologiczne znacznie poprawia jakość życia leczonych pacjentów w starszym wieku, polepsza ich nastrój, zmniejsza objawy depresyjne, a zastosowane we wczesnych stadiach choroby może zapobiegać rozwojowi zespołu metabolicznego.
Szybki początek działania leków biologicznych, ich wysoka skuteczność, brak toksyczności narządowej oraz stosunkowo niewielka liczba działań niepożądanych nie zwalniają lekarzy prowadzących leczenie z dokładnego monitorowania terapii, szczególnie u ludzi starszych.
Zawsze w trakcie leczenia biologicznego należy obserwować pacjentów w kierunku wystąpienia infekcji oportunistycznych, rozwoju chłoniaka, hepatotoksyczności i chorób nowotworowych. Przebyte groźne infekcje, szczególnie oportunistyczne, choroby limfoproliferacyjne, a także aktywna gruźlica w wywiadzie dyskwalifikują pacjenta w każdym wieku z leczenia biologicznego.
Więcej o lekach biologicznych można przeczytać w książce pt. ”Dermatologia geriatryczna” (tom. I).
Źródło:
Kaszuba A., Uczniak S., Kaszuba A.: Łuszczyca, [w:] Dermatologia geriatryczna pod red. A. Kaszuby, J. Szepietowskiego, Z. Adamskiego. T. I, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2016, 198-202.
