Łuszczyca wysiękowa rozwija się w fałdach skórnych. Najwięcej trudności diagnostycznych i leczniczych sprawia ta, która rozwija się w bruździe międzypośladkowej. Okolica bruzdy, ze względu na budowę anatomiczną oraz czynności fizjologiczne, jest narażona na częsty dotyk, pocieranie czy wręcz drapanie. Poza tym czynnikami wyzwalającymi łuszczycę w tej okolicy mogą być:
- owsica (samica wędruje w okolicę odbytu, by tu złożyć jaja – ruch owsika odczuwalny jest jako świąd i to powoduje odruch drapania),
- noszenie niewygodnej bielizny, np. „wrzynających” się stringów,
- jazda na rowerze,
- nadkażenie drożdżakowe okolicy analnej, zwłaszcza po doustnej antybiotykoterapii bez osłony przeciwgrzybiczej.
Obserwacje kliniczne wykazały, że liczne przypadki wystąpienia pierwszych zmian lub nawrotów poprzedzone były (10-20 dni) przebyciem takich infekcji, jak angina, zapalenie ucha środkowego, oskrzeli, zatok obocznych nosa i innych. U większości dzieci wysiewy grudek łuszczycowych występują jesienią i wiosną, gdy infekcje – zwłaszcza górnych dróg oddechowych – są częstsze (prawdopodobnie jest to działanie superantygenów).
Łuszczyca wysiękowa w bruździe międzypośladkowej u dzieci może współistnieć lub imitować inne choroby skóry, z których u dzieci w młodszym wieku wymienić należy pieluszkowe zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry oraz acrodermatitis enteropathica (zarówno u niemowląt, jak i u dzieci starszych z zespołami metabolicznymi i złego wchłaniania wyklucza się je przez oznaczenie w surowicy krwi poziomu cynku).
Skóra dziecka, zwłaszcza niemowlęcia, znajduje się w stadium dojrzewania i w związku z tym pełnienie przez nią prawidłowych funkcji jest utrudnione.
Warstwa rogowa jest cienka, delikatna i nie stanowi wystarczającej ochrony, podobnie jak słabo wykształcona warstwa ziarnista. Fakt ten ma istotne znaczenie we właściwej interpretacji i ocenie badania histopatologicznego, którym posługujemy się często przy różnicowaniu nietypowych zmian łuszczycowych i łuszczycopodobnych (możliwość występowania łuszczycy należy brać pod uwagę szczególnie wtedy, gdy objawy pieluszkowego lub łojotokowego zapalenia skóry nie ustępują mimo stosowanego leczenia).
Proces leczenia wymaga indywidualnego traktowania każdego chorego. U niemowląt i małych dzieci należy preferować leki obojętne, każdy bowiem lek o zróżnicowanej aktywności może stać się przyczyną drażnienia lub uczulenia.
Na zmiany sączące zgodnie z zasadą „mokre na mokre” pozytywnie działają barwniki, np. 2% wodny roztwór pioktaniny stosowany 2 razy dziennie przez 5-7-10 dni oraz aerozole z antybiotykami (np. Neomycyna aerozol oraz Bivacyna aerozol).
Później można zastosować Clotrimazol krem (wykorzystujemy jego działanie przeciwzapalne, a przy nadkażeniu drożdżakowym również działanie przeciwgrzybicze), 2 razy dziennie przez 5-7 dni pod cynk z oliwą:
Rp.
Zinci oxydati 30,0
Oleum rapae ad 100,0
MDS: 2 x dziennie na Clotrimazol
Vratizolin krem (wykorzystujemy jego działanie przeciwzapalne) 2 razy dziennie przez 5-7 dni pod cynk z oliwą, oraz maść borną:
Rp.
3% Sol. Acidi Borici 10,0
Eucerini ad 100,0
MDS: 2 x dziennie na zmiany skórne
Dużej ostrożności wymaga stosowanie preparatów steroidowych. Związane jest to ze specyfiką skóry dziecięcej. Cienki naskórek, dobrze rozwinięte gruczoły łojowe oraz znaczna zawartość wody w skórze dziecka decydują o dużej wchłanialności leków podawanych miejscowo. Obowiązuje zasada niestosowania preparatów steroidowych u wcześniaków i noworodków.
U małych dzieci do 2. r.ż. steroidy stosuje się wyjątkowo wówczas, gdy zmiany skórne nie reagują na inne leki. Należy pamiętać, że wchłanialność leku z okolicy fałdów skóry jest znacznie większa.
U starszych dzieci można zastosować na bardzo krótko (2-3-5 dni) Pimafucort lub Travocort 2 razy dziennie.
W łuszczycy obserwuje się brak naturalnego czynnika nawilżającego, nieprawidłowy skład lipidów oraz wzrost dyfuzyjnego wskaźnika przeznaskórkowej utraty wody. Prawidłowe funkcjonowanie skóry uwarunkowane jest między innymi właściwym jej nawodnieniem, dlatego nie należy zapominać o prawidłowym nawilżeniu skóry, zwłaszcza po kąpieli.
Z preparatów polecanych do kąpieli można wymienić: Dermed, Balneum, Oilatum, Atopra, Atopin, Emolient Linum.
Jeśli chodzi o technikę podmywania tej okolicy, to w przypadku niemowlęcia najlepsze jest mycie pod bieżącą wodą, ciepłą, ale nie gorącą, lecącą prosto z kranu delikatnym strumieniem i wspomaganie ręką osoby kąpiącej.
Nie zaleca się używania macerujących chusteczek jednorazowych (te zostawmy na wizytę „u cioci na imieninach” lub na długi spacer po parku). Dzieci starsze powinny używać do mycia delikatnych środków, np. Dermed.
Ponieważ łatwiej zapobiegać, niż leczyć, przy antybiotykoterapii wspomagajmy leczenie podaniem środków probiotycznych, takich jak np. Lakcid, Laci dofil, Enterol. Kontrolujmy wymazy na owsiki metodą przylepca. Poinformujmy osoby noszące stringi o ich szkodliwym wpływie na rozwój łuszczycy wysiękowej w bruździe międzypośladkowej, zwłaszcza u osób obciążonych dodatnim wywiadem rodzinnym.
W bardzo opornych przypadkach można dodatkowo zalecać nasiadówki 2-3 razy dziennie w naparze z kory dębu.
Źródło: Kaszuba A., Kuchciak-Brancewicz M.: Atopowe zapalenie skóry i pokrzywka, [w:] Kaszuba A., Kuchciak-Brancewicz M.: Ilustrowana dermatologia dziecięca. Podstawowe problemy kliniczne w pytaniach i odpowiedziach. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2013, ss. 39-40.
