- insulinooporności (wysokie stężenia insuliny ---> podwyższenie surowiczego stężenia insulinopodobnego czynnika wzrostu IGF-1 i obniżenie białka wiążącego IGF-1 --> nadmierna proliferacja keratynocytów);
- zaburzenia w równowadze pomiędzy hormonami płciowymi, głównie podwyższone stężenia progesteronu i DHT, obniżenie estrogenów --> nadprodukcja łoju;
- kolonizacji Propionibacterium acnes --> reakcja zapalna;
- dysbakteriozy jelitowej --> potwierdzona poprzez skuteczność probiotyków.
W medycynie wschodniej od pokoleń wykorzystywane są wyciągi roślinne, które łagodzą zmiany trądzikowe. Otrzymuje się je z zawierających berberynę: mahonii i berberysu, owoców jagodowych, mangostanu właściwego, zielonej herbaty, gugulipidu oraz roślin tradycyjnej indyjskiej medycyny (ajurwedy). Okazuje się, że badania kliniczne, a także te prowadzone in vitro czy na hodowlach komórkowych, potwierdzają efektywność tych ekstraktów w leczeniu trądziku, m.in. poprzez wpływ na każdy z elementów patogenetycznych tej choroby.
Wprowadzenie zielonej herbaty do diety kobiet będących w okresie pomenopauzalnym doprowadziło do poprawy stanu skóry trądzikowej, dodatkowo obniżyło poposiłkową glikemię i stężenie trójglicerydów. Szafran, bogaty w karotenoidy, załagodził trądzik – ze względu na swoje działania przeciwzapalne, przeciwbakteryjne (P. acnes), a także stabilizujące glikemię. Z kolei wyciągi z jagód zmniejszały wychwyt glukozy z jelit, przypuszczalnie dzięki zawartych w nich polifenolach, z których najlepiej poznane są flawonoidy, charakteryzujące się silnym działaniem przeciwutleniającym i zmniejszającym ryzyko wystąpienia chorób układu krwionośnego i nowotworu. Garcinia, czyli mangostan, uznawana za najsmaczniejszy owoc tropikalny, uwrażliwiała tkanki obwodowe na insulinę, a w badaniach na szczurach, zarówno zdrowych, jak i u chorujących na cukrzycę, zwiększała liczbę komórek β trzustki wytwarzających insulinę. W krajach azjatyckich panuje przekonanie, że kurkuma długa zmniejsza zachorowalność na nowotwory. Z kolei nasiona, liście, kwiaty i kora miodły indyjskiej znajdują zastosowanie w ajurwedzie. Wykorzystywane są zwłaszcza w chorobach skórnych, głównie dzięki swoim właściwościom antybakteryjnym, przeciwgrzybicznym i antywirusowym. Co więcej, obie te rośliny hamowały rozwój stanu zapalnego wywołanego w skórze skolonizowanej przez P.acnes.
Przeprowadzono randomizowane badania, w których objętych nimi pacjentów z trądzikiem, podzielono na dwie grupy. Jedna stosowała ekstrakt z owoców mahonii (roślina często uprawiana w Polsce), druga – minocyklinę; w innym badaniu stosowano odpowiednio: żywicę guggul (jeden z najstarszych środków używanych w medycynie ajurwedyjskiej) oraz tetracyklinę. W obu grupach terapeutycznych doszło do ustąpienia zmian (mahonia – efekt u 98%, minocyklina – 91%; tetracyklina spowodowała poprawę u 65,2%, zaś żywica guggul u 68%). Wyniki badań wskazują zatem na możliwość potencjalnego zastąpienienia antybiotyków lekami roślinnymi. Badano również aktywność hormonalną roślin prowadzącą do ustąpienia wykwitów.
W badaniach in vitro polifenole zawarte w owocach niepokalanka zwyczajnego wykazywały silne powinowactwo z receptorami estrogenowymi. Dotyczyło to także innych roślin: chmielu, koniczyny czerwonej, żeń-szenia i lukrecji.
Podsumowując, można twierdzić, że fitoterapia wymaga większej uwagi badaczy ze względu na swoje wyraźne efekty terapeutyczne i bezpieczeństwo stosowania. Możliwe jest, że pojedynczy wyciąg roślinny wpływa na wiele czynników patogenetycznych choroby, w której zmiany skórne są jedynie uwidocznieniem zaburzeń systemowych.
Na podstawie:
Clark A.K., Haas K.N., Sivamani R.K.: Edible Plants and Their Influence on the Gut Microbiome and Acne Int J Mol Sci 2017 17; 18 (5).
Lek. Paulina Szczepanik-Kułak
