Wśród analogów puryn znajdują się takie leki, jak: fludarabina, 6-merkaptopuryna, 6-tioguanina, kladrybina i pentostatyna. Do leczenia białaczki włochatokomórkowej (hairy cell leukemia - HCL) wykorzystywane są dwa ostatnie leki i wielu przypadkach ich zastosowanie wiąże się z rozwojem skórnych reakcji polekowych. W doniesieniach naukowych występują informacje na temat osutek skórnych pojawiających się w trakcie leczenia analogami puryn; wynika z nich, że rozwijają się one raczej na skutek mechanizmów nadwrażliwości na inne, przyjmowane w tym samym czasie preparaty lecznicze.
Amerykańcy badacze z Ohio State University Wexner Medical Center mieli na celu analizę czynników sprzyjających rozwojowi reakcji skórnych u chorych z HCL, stosujących chemioterapię w postaci analogów purynowych. Do badania włączono 88 pacjentów, którzy w latach 1994-2017 w The Ohio State University otrzymywali kladrybinę lub pentostatynę. Po uwzględnieniu grupy 9 pacjentów stosujących oba leki, liczba uczestników badania wzrosła do 97, jednak osoby te analizowano oddzielnie. U 17 pacjentów odnotowano wystąpienie osutki. Prowadzone równolegle leczenie antybiotykami, lekami przeciwwirusowymi, dapsonem, allopurinolem oraz pentostatyną wykazywało korelację z rozwojem zmian skórnych. Jakkolwiek jedynie antybiotyki stanowiły statystycznie istotny czynnik sprzyjający. W dalszym toku badań starano się ustalić, jaka podklasa leków przeciwbakteryjnych stanowi największe zagrożenie. Dotychczasowe prace uznawały za takie: penicyliny, fluorochinolony i sulfonamidy. Wyniki obecnego badania wskazały na penicyliny (OR, 5,87; 95% CI, 1,26-27,9), natomiast wykluczono związek allopurinolu z pojawieniem się osutki.
Podsumowując, badacze wykazali, że jednoczasowe stosowanie antybiotyków z grupy penicylin u chorych na białaczkę włochatokomórkową, którzy przyjmują chemioterapię w postaci analogów puryn, może niezależnie prowadzić do rozwoju osutek skórnych. Sugerowany mechanizm patogenetyczny zmian skórnych wskazuje na udział wyindukowanej przez chemioterapeutyki limfopenii, obejmującej populacje CD4+ i limfocyty T regulatorowe, która sprzyja rozwojowi nadwrażliwości i obniżonej tolerancji na leki. Autorzy pracy zwrócili uwagę, że ich doniesienia być może pomogą hematologom i dermatologom w ustaleniu odpowiedniego leczenia u chorych na białaczkę włochatokomórkową.
Za główne ograniczenia badania uznano niewielką częstość występowania HCL, a także zmian skórnych wśród tej populacji. Jednakże jest to największa jak dotąd opisana grupa badawcza.
Na podstawie:
Wang Rebecca F. i wsp.: Antibiotic exposure is associated with cutaneous adverse events in hairy cell leukemia patients treated with purine analogues. J Am Acad Dermatol 2019; 80 (6): 1762-1764.
Lek. Paulina Szczepanik-Kułak
